In deze samenwerking werkt onder andere het waterschap met de Provincie Zeeland en verschillende partners aan een breed gedragen strategie en aanpak, om ervoor te zorgen dat vraag en aanbod van zoet water op elkaar zijn afgestemd. Doel van het Deltaplan Zoet Water is om Zeeland weerbaar te maken tegen zoetwatertekorten.

Het startpunt van het Deltaplan Zoet Water is de kansenkaart. Op deze kaart hebben we inzichtelijk gemaakt welke projecten er al lopen. De kaart levert gebruikers informatie die zij kunnen benutten bij hun bedrijfsvoering en bedrijfsontwikkeling.

Living Lab Schouwen-Duiveland is een innovatienetwerk dat door grensverleggende experimenten op zoek gaat naar oplossingen voor urgente vraagstukken, zoals het gebrek aan zoet water en verzilting op Schouwen-Duiveland. Waterschap Scheldestromen is één van de samenwerkingspartners binnen het netwerk Living lab Schouwen-Duiveland en stelt kennis, ervaring en geld beschikbaar. 

Dit is een onderzoek dat onderdeel is van Living Lab Schouwen-Duiveland. Hierbij wordt in beeld gebracht hoe het watersysteem functioneert. Waar is het water zoet, waar is het water zout en hoe fluctueert dat in de tijd afhankelijk van de weersomstandigheden.

Aan dit tweejarig project doen twintig agrariërs mee die zelf metingen uitvoeren. Van de in totaal € 60.000,- levert het waterschap een bijdrage van € 15.000,- en stelt het kennis van medewerkers beschikbaar en de applicatie waarin gegevens geregistreerd en geanalyseerd kunnen worden. 

Sinds 2017 heeft Zeeland een overzichtskaart van de zoet-zoutverdeling van het grondwater(metingen uitgevoerd door de helikopter met ‘sigaar’). Deze informatie wordt gebruikt voor bijvoorbeeld voor het verlenen van vergunningen voor beregening of infiltratie. Wij nemen deel aan deze samenwerking door gegevens, kennis en financiën beschikbaar te stellen. 

In kleinere sloten wordt het beheer van de waterhuishouding door de agrariërs zelf uitgevoerd. Waterschap verleent medewerking in aangepast peilbeheer en draagt in uren, kennis en financiën bij aan deze samenwerking. De Waterhouderij bestaat uit zeven agrarische ondernemers die samenwerken op het gebied van waterbeheer. Dit gebeurt in goed overleg met het waterschap. De agrariërs beheren zelf de waterhuishouding op perceelsniveau en in de kleinere watergangen. De hoofdwatergangen zijn en blijven in beheer van het waterschap. Op verzoek worden hier hogere peilen gehandhaafd dan dat normaal gebruikelijk is. 

Binnnen de Waterhouderij wordt aan diverse projecten gewerkt om de kennis te vergroten en het systeem te optimaliseren. Momenteel wordt gewerkt aan een POP3-project (2018-2022). Belangrijke onderdelen van het project zijn:

• Een uitgebreid monitoringsnetwerk om de effecten van het aangepaste waterbeheer binnen en buiten het gebied van de Waterhouderij in beeld te brengen.
• Formaliseren van de maatregelen door middel van vergunningen en permanente kunstwerken (geen rijplaten meer in de watergang, maar handbediende stuwen etc.)
• Opstellen van beslissingondersteunend systeem om het waterbeheer in de hoofdwatergangen te optimaliseren. Hiervoor worden modelberekeningen gedaan met het oppervlaktewatermodel (SOBEK) van de PWO.

Het totale projectbudget is € 708.500 (excl.btw). De financiële bijdrage van het waterschap is € 129.000 (excl. btw = 156.000 incl. btw). Daarnaast draagt het waterschap in uren bij aan het project en aan het dagelijks waterbeheer.

Fruitteler Jan Rijk in Ovezande ontwikkelde een vernieuwende vorm van ondergrondse wateropslag. Zoetwateroverschotten worden tijdens de winter gebruikt om de zoetwaterlenzen in de buurt van zijn percelen te vergroten. In tijden van droogte wordt het zoete water gebruikt voor druppelirrigatie van zijn boomgaarden. Bekijk een fragment over Freshmaker dat tijdens het Deltacongres werd getoond. 

Bij secundaire en tertiaire sloten in ons watersysteem is het mogelijk om zelf het waterpeil te sturen met behulp van eigen stuwen. Zo kunt u water langer vasthouden en gebruiken in drogere tijden. Op de pagina Waterbeheer in eigen hand vindt u aan welke voorwaarden u moet voldoen om van deze mogelijkheid gebruik te maken. 

Het gebied van Tholen en Sint Philipsland is één van de zeldzame gebieden in Zeeland met aanvoer van zoet water. Om zoet water in te laten uit het Volkerak Zoommeer, voeren we verschillende maatregelen uit om het vervolgens via het bestaande watersysteem te verspreiden in het gebied. Aan deze maatregelen zijn kosten verbonden die we niet aan alle Zeeuwse belastingbetalers willen doorrekenen. Daarom betalen alleen agrariërs die gebruikmaken van de zoetwatervoorziening een extra heffing.

Ook in de Reigerbergsche polder en Eerste Bathpolder kan via het Volkerak Zoommeer zoet water ingelaten worden in tijden van droogte. In de jaren tachtig en negentig is er samen met agrariërs uit deze streek een inlaat en een aanvoersysteem aangelegd. Het waterschap heeft het watersysteem op deze voorziening aangepast, waarvoor deelnemende agrariërs jaarlijks betalen voor aanleg en onderhoud om het zoet water binnen het gebied te verspreiden via het slotensysteem. 

Nadat het waterschap afgelopen jaar het zoetwaterbereik tijdelijk kosteloos heeft vergroot, ligt het initiatief nu bij eigenaren van omliggende percelen en ZLTO om te onderzoeken of er meer agrariërs willen aansluiten bij de zoetwatervoorziening en bereid zijn om te investeren in een zoetwatervoorziening. 

Binnen de Zuidwestelijke delta hebben de provincies (Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zeeland) het initiatief genomen om drie zogenoemde broedplaatsen op te zetten. Binnen Zeeland is de broedplaats ‘zoet water’ geprojecteerd op Schouwen-Duiveland. Daar werken provincie, gemeente en het waterschap samen om gebiedsgericht de zoetwaterbeschikbaarheid te verbeteren. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) draagt ruim 2 miljoen bij aan dit proces. Waterschap Scheldestromen combineert de maatregelen met opgave vanuit de Planvorming wateropgave, zodat een integrale verbetering van het watersysteem kan plaatsvinden. 

Voor Schouwen-Duiveland wordt onder leiding van de Provincie Zeeland en Agrarisch Schouwen-Duiveland onderzoek gedaan naar:  

1. Verkenning van aanvoer van water naar het eiland. Waar moet het water vandaan komen en hoe krijg je het op Schouwen Duiveland? 
2. Verkenning van distributie van water op het eiland. Hiervoor moeten diverse varianten bekeken en uitgewerkt worden. Voor een variant met distributie via het oppervlaktewater vormt een studie uit de jaren ’80 de basis. Er is aan het waterschap gevraagd om in deze fase een actieve (inhoudelijke) bijdrage te leveren.

Gemeente Noord-Beveland, Provincie Zeeland, Waterschap Scheldestromen en twintig Noord-Bevelandse agrariërs zijn gestart met het project ‘Boeren meten water’. Doel van het project is om het zoutgehalte in het oppervlaktewater in beeld te brengen. Agrariërs meten dit zelf door het jaar heen. Op deze wijze wordt een grote hoeveelheid aan gegevens over de verziltingssituatie tot in de haarvaten van het oppervlaktewatersysteem verzameld. Dit vergroot de watersysteemkennis over zoet water op Noord-Beveland. Daarnaast is de verwachting dat de deelnemers meer zicht krijgen op de (on)mogelijkheden om een robuuste zoetwatersituatie te creëren.

Het project duurt twee jaar en is één van de projecten vanuit het Zeeuws Deltaplan Zoet Water. Gemeente Noord-Beveland is opdrachtgever voor het project, dat in totaal zo’n 45.000 euro kost. Waterschap en Provincie leveren beiden een financiële bijdrage.

Een groep van 20 boeren meet 2-wekelijks de EC-waarde van het oppervlaktewater. De gegevens worden verzameld in een dashboard en via een koppeling met het systeem van het waterschap openbaar gemaakt. Elk half jaar vindt een bijeenkomst plaats met als  doel uitwisseling van kennis, ervaringen en resultaten. De meetlocaties worden door de boeren zelf bepaald, bij voorkeur in overleg met het waterschap. Het project heeft een looptijd van 2 jaar en wordt begeleid door Acacia Water.

Deze proef draait om het conserveren en benutten zoetwatervoorraden. Het doel van de proef is om tot een goede handelswijze te komen bij specifieke condities als:

• zoet water opslaan onder een dikke kleilaag;
• het infiltreren van water dat vrijkomt uit samengestelde peilgestuurde drainage via putten. 

Met de proef wordt nieuwe kennis ontwikkeld over hoe zoetwatervoorraden in de bodem vergroot kunnen worden. Deze kennis is toepasbaar in grotere delen van Zeeland waar eveneens een dikke kleilaag voorkomt. Het onderzoek wordt uitgevoerd door KWR. Bijdrage van het waterschap aan de proef bestaat uit projectbegeleiding en een financiële bijdrage van 38.000 euro. 

In een praktijkproef bij de Rusthoeve in Colijnsplaat wordt getest of sub-irrigatie via regelbare drainage benut kan worden om het grondwater actief aan te vullen. Door de putten te vullen met water en de afvoer naar de sloot te sluiten, wordt bekeken of het  aangevoerde water via de drains het grondwater kan aanvullen. Het resultaat van dit project moet zijn dat er antwoord is op de vraag of en zo ja, in welke mate het systeem van regelbare drainage gebruikt kan worden als zoetwatervoorziening. Het waterschap is mede-opdrachtgever van de proef, maakt deel uit van de begeleidingsgroep en levert een financiële bijdrage van bijna 50.000 euro.